İnsan vücudunda karnın sağ tarafında bulunan ve göğüs kafesiyle korunan en büyük organ olan karaciğerin birbirinden önemli yüzlerce görevi bulunmaktadır. Kandaki alkol, amonyak gibi toksik maddeleri temizlemesi, fazla glikozun glikojene dönüştürüp depolaması, yağların sindirimini kolaylaştıran safrayı üretmesi bu görevlerden birkaçıdır. Her organ gibi karaciğer de iyi bakılmaz, yaşam şekline dikkat edilmezse hastalanabilir ve görevlerini yerine getirmede aksaklıklar ortaya çıkabilir. Üstelik karaciğer rahatsızlıklarının hayati önemi fazladır. Karaciğerin hastalanmasıyla ilgili belirtiler görüldüğünde ciddiye alınmalı, gerekli tıbbi tetkikler ve tedaviler yaptırılmalıdır.
EN SIK GÖRÜLEN KARACİĞER HASTALIKLARI
Karaciğer hastalıklarının pek çoğu erken belirti vermediği, ağrı, acı gibi duygulara sebep olmadığı için gözlenebilecek işaretlerin bazıları başka hastalıklarla da karıştırılabilmektedir. Karaciğer sağlığını korumanın yollarından ilk üçü düzenli ve sağlıklı beslenme, yeterince egzersiz ile uykudur. Alkol karaciğerin baş düşmanıdır. Çok sevilen ve yararları olduğu da bilinen kahvenin ve bitki çaylarının bile fazla tüketimi karaciğer üzerinde olumsuz etki yaratacaktır. Toplumda karaciğerde en sık görülen hastalıklar karaciğer büyümesi, hepatit, siroz, safra taşı, kistik karaciğer oluşumlarıdır. Erken teşhis her türlü hastalığın tedavisine büyük katkı sağlar. Karaciğerle ilgili olarak da erken belirtilerden bir ya da daha fazlası fark edildiğinde vakit geçirmeden bir hastaneye gidilerek tıbbi destek alınmalıdır.
KARACİĞER HASTALIK BELİRTİLERİ
*Karaciğerin hastalık belirtileri arasında halsizlik ve yorgunluk ilk sıralarda yer alır.
*Karnın üst kısmında, sağda hissedilen baskılar da karaciğere işaret etmektedir.
*İdrarda turuncudan çay rengine kadar varan renk değişimlerinin gözlenmesi, normalde kahverengi olması gereken dışkının ise kil veya balçık rengini alması karaciğer ve safrayla ilgili ciddi belirtilerdir.
*Vücutta kaşıntı hissedilmesi, karnın şişmesi, mide bulantısıyla birlikte kusmalar da karaciğer hastalıklarında görülebilecek belirtiler arasındadır.
*Yemeklere karşı tiksinti duyulması, iştahın kaybedilmesi, cilt renginin, göz aklarının hatta tırnak, parmak ve dilin sararması, eklemlerde ağrı duyulması, iç kanamalara rastlanması da karaciğerin hasta olabileceğini göstermektedir.
*Ayak ve ayak bileklerinde görülen şişlikler de vücutta sıvı tutulması yani ödemle ilgili olup erken belirtiler arasındadır. Bu belirtiler tansiyon, kalp sorunları, hormonal sebepler ve karında asit birikmesiyle de görülebilmektedir. Mutlaka bir doktora danışılmasını gerektirmektedir.
KARACİĞER BÜYÜMESİ VEYA HEPATOMEGALİ
Karaciğerin tam boyuta ulaşabilmesi 15 yaş civarında gerçekleşir. Tıbbi yönden görüntüleme teknikleriyle organların büyüklüklerindeki değişmeler saptanabilmektedir. Normalin üzerine çıkmış bir organda sorun olabileceği düşünülerek üzerinde araştırmalar yapılmalı, teşhis ve tedavisi gerçekleştirilmelidir. Vücuda enerji verme, zararlı maddelerin zararsız hale getirilmesi ve kolesterol sentezi gibi çeşitli görevleri de bulunan karaciğer bazı sebeplerden dolayı büyüyebilmektedir. Hepatomegali adı da verilen karaciğer büyümesi sağlık problemleri sonucu görülür.
HEPATOMEGALİ SONUÇ MUDUTR HASTALIK MI?
Karaciğer büyümesi karaciğerin bir hastalığı olarak görülmeyip var olan hastalıkların bir sonucu veya belirtisi olarak ortaya çıkmaktadır. Birçok kişi tarafından fark edilmeyen karaciğer büyümesi ancak büyüme fazlalaştığında belirti vermektedir. Karındaki rahatsızlık ve devamlı şişkinlik hissi ilerlemiş hepatomegali belirtileri arasındadır. Güçsüzlük ve yorgunluk hissi, midenin bulanması, iştahın azalması, kilo kaybedilmesi, göz akları ve ciltte sarı rengin belirmesi de karaciğerin büyüme belirtileri olabilmektedir.
KARACİĞER BÜYÜMESİNİN SEBEPLERİ
Büyümesinin karaciğerden kaynaklanan sebepleri olabileceği gibi karaciğer dışı sebepleri de olabilmektedir. Siroz, hepatit, alkol kullanımından ve safradan kaynaklı sebepler, karaciğerin yağlanması, tümörlerin ve kistlerin varlığı ve karaciğerde bazı maddelerin birikmesine sebep olabilen hastalıklar karaciğerin büyüme nedenleri arasındadır.
Kalp yetmezliği, yüksek tansiyon, lösemi, lenfoma, karsinoma gibi kanser türleri, sıtma, bazı bitkisel ilaç ve takviyeleri, tüberküloz ve bağışıklık sisteminden kaynaklanan karaciğer dışı büyüme sebepleri de sık görülmektedir.
HEPATOMEGALİ NASIL TEDAVİ EDİLİR ?
Her hastalıkta olduğu gibi karaciğer büyümesinde de önce sebep bilinmeli sonra tedavi planlanmalıdır. Karaciğer büyümesi dikkatli bir doktorun fiziki muayenesinde bile saptanabilmektedir.
Büyüme gözlenmişse nedeni de bilinmelidir. Bunu saptamak için bazı testler istenmektedir. Kandaki enzim düzeyleri saptanmalı, virüsler varsa belirlenmelidir. Bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans elastografisi de teşhiste kullanılabilmektedir Doktor gerek duyarsa doku örneği de alınarak biyopsi yapılmaktadır. Teşhisten sonra sıra tedaviye gelmektedir.
Karaciğer büyümesinin sebebi alkol kullanımı ise bu bağımlılıktan kurtulmak gerekir. Hepatit saptanmışsa ilaç tedavisi başlatılmalıdır. Obeziteden kaynaklanan karaciğer büyümesi söz konusu ise kontrollü kilo verilmesi, egzersiz yapılması ve düzenli beslenme önerilecektir. Hayvansal yağ tüketimi yerine zeytinyağı kullanılmalı, tavuk derisi ile yenmemeli, kuruyemişlerin de fazla yağ içerdiği unutulmamalıdır.
Diyabetli bir kişide kan şekeriyle kolesterol miktarı normal sınırlar içinde tutulmaya çalışılmalıdır. Kanserli bir hastada ise kemoterapi yapılmalı, bilinçsiz bitkisel ürün ve takviye kullanımından kaçınılmalıdır. Böcek öldürücü gibi kimyasalların kullanımında da dikkatli olunmalı, gerekli önlemler alınmalıdır. Erken teşhis yapılabilmesi tedavi şansını artıracaktır.
