İkinci el araba alma tecrübesi birçoğumuzun başından geçmiş veya muhtemelen geçecektir. Sıfır otomobil alınıp kontağı çevrildiği anda %10 civarında değer kaybettiği düşünülürse, bütçeyi fazla zorlamadan araç sahibi olmak adına ikinci elin önemi büyüktür.
İkinci el araç alınırken dikkat edilmesi gerekenleri madde madde açıklamaya çalışacağım:
1. Alınacak Otomobilin Seçilmesi ve Araştırılması
Öncelikle almayı düşündüğünüz otomobili belirlemeniz gerekiyor. Bu noktada söyleyebileceğim şey, ekonomikliği bir kenara bırakıp sadece konfor ve performans için Alman(Mercedes, Audi, Bmw vs.), iyi bir performans ve uzun yıllar minimum maliyetle başınız ağrımadan kullanmak için Japon(Honda, Toyota, Nissan vs.), performans ve konfor dengeli seviyelerde olsun biraz masraf açsa da sorun değil derseniz Amerikan(Ford, Chevrolet vs.) bir marka tercih etmelisiniz. İtalyan(Fiat) ve Fransız(Renault, Citroen, Peugeot vs.) markalarını ise hiçbir durumda önermiyorum.(Tabi bunu söylerken Maserati, Lamborghini, Ferrari, Bugatti gibi elit markaları dahil etmiyorum elbette).
a) Beklentiniz Nedir: Performans mı yoksa donanım mı?
Performans konusunda her markanın beklentilerinizi karşılayabilecek modelleri bulunuyor. Beygir gücü fazla olan dizel bir otomobil performans beklentilerinizi büyük ölçüde karşılayabilecekken, yüksek devir çeviren güçlü benzin motorlarının “bkz. Honda S2000” verdiği hazzın bir başka olduğunu da ifade etmekte fayda var. S2000 tarzı bir otomobil kullanmak cadde araçları açısından en üst sınırı ifade ederken, daha iyisini ise ancak pist araçlarıyla hissedebileceğinizi rahatlıkla söyleyebilirim. Tabi bu noktada Ferrari, Lamborghini, Bugatti gibi otomobilleri alınabilirlikten çok uzak oldukları için yorumlarıma dahil etmiyorum.
Alman otomobilleri işçilik ve donanım kalitesi bakımından her zaman önde olmuştur. Bu noktada uzakdoğulu birçok üreticinin liste özelliklerine aldanmamak gerekir, şayet neredeyse yok yok diyebileceğiniz kadar fazla donanımı bünyesinde barındıran ekonomik birçok model bulabilirsiniz. Fakat bu araçların kalite yönünde sınıfta kaldıklarını söylemek hiç te zor değil. Donanım olarak kullanılan aksesuarın kalitesi bir yana bu donanımların uzun yıllar araçla uyumlu ve sorunsuz çalışabilmesi de önemli bir husustur. Aksi taktirde aracını seven ona gözü gibi bakan birisiyseniz, bu tarz uzakdoğu yapımı araçlarla servislerin yolunu aşındırabileceğinizi unutmayın. Her hafta farklı bir yerden sorun çıkmasıyla beraber, en sonunda lanet edip aracı satmanızla sonuçlanan tatsız bir süreç olacaktır bu.
b) İnternetten Piyasa Araştırması Yapmak
Alacağınız otomobilin model ve km’si başta olmak üzere, vuruk-çıkık veya boyalı parçası olup olmadığına ve kaza durumuna bakarak fiyatlarının hangi seviyelerde olduğuna bakmalısınız. Tabi bunu yaparken internete girilmiş ilan detaylarının doğru olduğunu varsayıyoruz. Genellikle de doğru olmakla beraber bazen ilanda çok abes ve hatalı girişler yapılmış da olabiliyor malesef.
Diğer bir nokta ise, satıcının ilanındaki yazım şeklidir. Cümleleri kurarken özen göstermesi, imla ve dilbilgisi kurallarına uygun, normal bir boyutta ve renkte yazıtipi kullanarak ilanı hazırlamış olması satıcıya karşı edinilen ilk izlenim açısından önemlidir. Buna dikkat eder ve düzgün ilanları takip ederseniz, başınızı ağrıtacak durumlarla karşılaşma ihtimaliniz o kadar azalır.
İnternet öyle geniş bir mecra ki, birçok otomobil hakkında karşılaştırma yapabilir ve aracın km’sine ve model yılına göre ne kadar değer kaybettiğini az çok anlayabilirsiniz. Netteki ilanlarda bir gelenek vardır o da kişinin satmayı düşündüğü miktardan en az 1500 TL üstünde fiyat yazmasıdır. Yani ilanda 28 bin TL yazılmış olan bir aracı çoğunlukla 26.500 TL gibi bir fiyattan rahatlıkla satın alabilirsiniz, bu durumun istisnaları da vardır elbette tabi bunlar ilanda altını çizerek kesinlikle pazarlık yoktur vs. gibi gerekli eklemeleri yapmışlardır, onları dahil etmiyorum.
c) Araba Pazarlarının Havasını Solumak
İnternetiniz varsa genellikle bu yolu tercih etmezsiniz. Fakat yine de almak istediğiniz aracın bizzat canlı görüntüsü önünde ona temas ederek ortamın sesine kulak vererek yapacağınız bir araştırma elbette çok faydalı olacaktır. Hangi araçlar ne kadara satılıyor ve hangi araçlar daha çok tercih ediliyori zayıf yönleri, kronik sorunları nelerdir, bunların hepsini araba pazarlarında görmek mümkündür. Hatta almayı düşündüğünüz otomobil marka modeli konusunda kararınız bile değişebilir. Çünkü bazı otomobilleri canlı halleri, internetteki fotoğrafları kadar etkileyici olamayabiliyor. Birçok farklı marka modeli de bir arada gördüğünüzde satın alma kararınızın değişmesi-şekillenmesi olasıdır.
2. Satıcı ile Temasa Geçmek
Gereken araştırmayı yaptıktan sonra internette beğendiğiniz ve sahibiyle görüşmek istediğiniz ilanları toparlayıp çıktılarını almalısınız. Çünkü kenara bilgileri not almak yerine ilanın tümüyle elinizde bulunması iyi olacaktır. Satıcı verdiği ilanda yazan verileri ve sunduğu imkanları sonradan inkar edebilir bu yüzden ilanın birebir çıktısını almanız yararınıza olacaktır. Tabiki dürüst bir satıcılardan çıkabilecek hatalı yazımlar da olabilir, kişinin yaklaşımına göre zaten nasıl birisi olduğu belli olur ve siz de ona göre tavrınızı alırsınız ama hemen bir dolandırıcılık varmış gibi de düşünmemek gerekir. Unutmayın ki bu işler biraz da karşılıklı güven şeklinde yürüyor.
Otomobil pazarlarında genellikle araç sahipleriyle temasa geçebilirsiniz. Eğer internetten araştırma yapıyorsanız, kişiyi arayıp randevulaşarak görüşme ayarlamanız en doğrusu olacaktır.
Bu noktada, otomobili satanın düzgün bir kişi olması kritik önem taşımaktadır. Tabiri yerindeyse “at hırsızı” tipinde olup, size laubalilik derecesinde sıcak davranan birisi ile karşılaştığınızda lafı kısa kesip diğer alternatiflere yönelmeniz yararınıza olacaktır. Yani satıcının söylediklerinin tutarlı olmasına ve güven duygunuza tezat bir kişilik olmamasına özen göstermelisiniz.
a) Arabaya İlk Dokunuş ve Kontrol
Aracı ilk görüşünüzde bu araba benim olacak diye bir heyecan duygusuna kapılabilirsiniz. Bu sizi olaylara olması gerekenden fazla toleranslı davranmaya itebilir. Mesela araçta tampon dışında değişen parça kaporta parçası vardır veya sel gelmiştir beline kadar suyun içinde yatmıştır veya komple boyatılmıştır, onarım görmüştür vs. ama siz bunları dikkate almayabilirsiniz. Bu noktada kesin çözüm mümkünse tanıdığınız güvenilir bir ustaya götürüp araca baktırmanızdır ki, eğer bir kaza yapılmış ve gizleniyorsa bu hemen ortaya çıkacaktır.
Otomobile birkaç bakışta siz de ne durumda olduğunu az çok anlayabilirsiniz. Mesela kaza yapmış bir aracın kaportasındaki ek çizgileri simetrik olmaz. Mesela parça bir tarafa daha yakın olur ve bu nedenle ek çizgileri baştan sonra aynı kalınlıkta değildir. Bir diğer kontrol edilebilecek nokta ise, ön kaputu ve bagaj döşemesini kaldırarak motorun tamponla olan ön boşluğunu ve bagajın stepne boşluğunda deformasyon olup olmadığına bakabilirsiniz.
Dış görünüm sorunsuz ise, iç mekanın yıpranmışlığına, sigara içilip içilmediğine, tavan ve zemin döşemelerinin durumuna ve aracın elektronik aksamının klima, teyp vs. çalışıp çalışmadığına bakmalı ve kesinlikle test sürüşü yapmalısınız. Eğer imkanınız varsa motordan iyi anlayan bir kişiyle beraber aracın sürüş dinamiklerini ve motorun durumunu kontrol edebilirsiniz. İyi bir usta otomobilin sesinden sübapların sesli çalışıp çalışmadığını, vuruntu olup olmadığını, zengin veya fakir karışım olduğunu vs. gibi birçok durumu analiz edebilir.
Son olarak, aracın pert veya hasar kaydının olup olmadığına bakmak için Tramer.org.tr sitesinden veya Turkcell hattınız varsa, buradan hasar, kaza, trafik, kasko gibi bilgileri sorgulatabilirsiniz.
b) Karar Verme ve Pazarlık
Herşey olumlu olup araç içinize sindiyse pazarlık aşamasına geçebilirsiniz. Bu noktada dikkat edilecek konu aracın zafiyetlerini göz önünde bulundurarak fiyatı şekillendirmenizdir. Mesela aracın tüm bakımları yetkili serviste yapılmış ve kayıtları tutulmuşsa bu artı bir özellikken, kaportanın üç parçasında lokal boya olması dezavantajdır. Siz artıları ve eksileri dengeleyerek fiyatta bir orta yolu bulma niyetinde olmalısınız. Bir gün sizin de otomobil satmak isteyeceğinizi düşünerek fiyatı fazla öldürmemek gerekir, her zaman denge iyidir :)
3. Ödemenin Yapılması ve Kasko
Ödeme yapılmadan önce beraber bir notere giderek satış işlemi yapılır ve aracı resmen üzerinize alırsınız. Daha sonra hemen bir bankaya giderek ödemeyi yapmanız en sağlıklı ve doğru yol olacaktır. Bu gibi yüklü paraların başka yerlerde el değiştirmesi hem güvenlik hem de sağlıklı bir transfer olması açısından sıkıntılı bir durumdur. Ödemeyi yaptıktan sonra aracın anahtarı, mutlaka yedek anahtarıyla beraber teslim alınarak satış işlemi hem teoride hem de pratikte tamamlanmış olur. Bir jest olarak satıcı evine kadar bırakılıp, tüm işiniz sonlanmış olur.
